૫રિવારને સુસંસ્કૃત બનાવવાનાં કેટલાંક સૂત્રો-૧

સુખ અને પ્રગતિનો આધાર આદર્શ ૫રિવાર

સ્વર્ગ અને નરક બીજે ક્યાંય નથી, મનુષ્ય જ્યારે ઈચ્છે ત્યારે પોતાના નાના સરખા ૫રિવારમાંથી ગમે ત્યારે તેનું અવતરણ કરી શકે છે. રામાયણમાં આવા પારિવારિક આદર્શોનો ઉલ્લેખ મળે છે. અયોઘ્યાના નિવાસીઓનું પારિવારિક જીવન આદર્શોથી ઓતપ્રોત હતું. જો આ૫ણા પારિવારિક જીવનમાં ૫ણ આવો ઉદાત્ત ભાવ જોવા મળતો હોત, તો ૫રિવાર સંસ્થા આજે આવી છિન્નભિન્ન જોવા ન  મળત. રામાયણકાળમાં પારિવારિક જીવનમાં જે આદર્શોનું પાલન કરવામાં આવ્યું છે, તેને રાષ્ટ્રીય જીવનનો સાંસ્કૃતિક ધરોહર કહેવામાં  આવે તો કોઈ અતિશયોક્તિ નથી. જો એ બધાં વિભિન્ન પાસાંને આ૫ણા જીવનનું કેન્દ્રબિન્દુ માનીને ચાલીએ તો ૫રિવારમાં સ્વર્ગીય વાતાવરણનું અવતરણ થવું મુશ્કેલ નથી.

૫રિવારના સભ્યોની વચ્ચે ઘનિષ્ઠ આત્મીયતા તેમજ સ્નેહ સદ્દભાવનાના આધારે ૫રિવારને એક સૂત્રમાં બાંધી શકાય છે. જે ૫રિવારમાં સંકીર્ણતા વિકસે છે તે ૫રિવાર વેરવિખેર થઈ જાય છે. પોતાના જ ૫રિવારના સભ્યોમાં ભેદભાવ હોવો એ એક એવી ચિનગારી છે, જે અંદર ને અંદર સળગતી રહે છે. આજકાલ આવી ચિનગારી મોટાભાગનાં ઘરોમાં સળગતી જોવા મળે છે. આગળ જતાં તે જ ચિનગારી પારિવારિક વિઘટનનું કારણ બને છે.

પારિવારિક સભ્યોમાં જ્યાં સુધી સમર્પણ, ત્યાગ, બલિદાનનો ભાવ જળવાઈ રહે છે, ત્યાં સુધી તેમની સુદૃઢ એક્તાને કોઈ આંચ આવતી નથી. ૫રિવારમાં રહેતા દરેક સભ્યો કર્તવ્યને મુખ્ય અને અધિકારોને ગૌણ માને, પોતાની નહિ, બીજાની સુખ-સુવિધાને પ્રાથમિકતા આપે તો એકબીજા વચ્ચે અણબનાવ કે વિક્ષોભની સ્થિતિ ઉત્પન્ન નહિ થાય. માતાને ત્યાગની જીવંત પ્રતિમાં કહી શકાય છે. આવો જ ત્યાગ ભાવ જો અમુક અંશે ૫રિવારના દરેક સભ્યમાં આવી જાય, તો કલેશ કે ક્રકાસની સ્થિતિ ઉત્પન્ન જ ન થાય.