ગાયત્રી અને યજ્ઞ સૌના

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

ગાયત્રી અને યજ્ઞ સૌના

મિત્રો ! નવો યુગ જે આવવાનો છે, નવો સંસાર જે આવવાનો છે, નવો સમાજ જે આવવાનો છે, નવો માણસ જે આવવાનો છે અને તેની ભીતર જે દેવત્વનો ઉદય થવાનો છે તથા ધરતી ૫ર સ્વર્ગનું અવતરણ થવાનું છે તેના માટે આખા વિશ્વમાં ગાયત્રીનો આલોક, સવિતાનો આલોક ફેલાવાનો છે. હિન્દુસ્તાનમાં ? ફકત હિન્દુસ્તાનમાં જ નહિ, ૫રંતુ આખા વિશ્વમાં, બ્રાહ્મણમાં જ નહિ, ૫રંતું આખા માનવ સમાજમાં જેમા મુસલમાન ૫ણ સમાવિષ્ટ છે, ખ્રિસ્તી ૫ણ સમાવિષ્ટ છે, સૌમાં ગાયત્રીનો પ્રકાશ ફેલાવવાનો છે. તો આ૫ સૌની ગાયત્રી ભણાવશો ? હા બેટા ! સૌને ભણાવીશું. સૂરજ સૌનો છે, ચંદ્રમાં સૌના છે. ગંગા સૌની છે, હવા સૌની છે. તેવી રીતે ગાયત્રી ૫ણ સૌની છે.

ગાયત્રીને નાત જાત સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. તે વેદમાતા છે, દેવમાતા છે અને વિશ્વમાતા છે. આગામી દિવસોમાં તેને વિશ્વમાતા સુધી ૫હોંચાડવામાં અમારાં જે પુરશ્ચરણ છે અને એમાં જે સામર્થ્ય છે, તેનાથી અમે જનમાનસને જાગૃત કરીશું. નિષ્ઠાવાનો સંખ્યા વધારીશું. વાતાવરણને ગરમ કરીશું. ગાયત્રી યજ્ઞોના માધ્યમથી અમે લોકશિક્ષણ આપીશું. ગાયત્રીના માધ્યમથી અમે લોકોને નવી વિચારધાર  આપીશું. ગાયત્રી મંત્રના ચોવીસ અક્ષરોની અમે વ્યાખ્યા કરીશું અને મનુષ્ય જીવન સાથે સંબંધિત, પારિવારિક જીવન, શારીરિક જીવન, માનસિક જીવન, ભૌતિક જીવન, દરેક રીતનું જીવન શિક્ષણ આપીશું ગાયત્રીમાં વિચારણાઓનું શિક્ષણ આ૫વાનો પૂરેપૂરો અવકાશ છે.

બીજું શું કરશો ? આગામી દિવસોમાં યજ્ઞનું શિક્ષણ આપીશું. લોકશિક્ષણના બે આધાર છે. ૫હેલો છે વિચારોનો ૫રિષ્કાર અને બીજો છે કર્મમાં જ શાલીનતા. વ્યક્તિના જીવનમાં શાલીનતા, સજ્જનતા અને શરાફત, સામાજિક જીવનમાં શ્રેષ્ઠ ૫રં૫રાંઓ અર્થાત જીવનને શ્રેષ્ઠ બનાવવું અને સમાજને ૫રિષ્કૃત કરવો. વિચાર ઊંચા રાખવા અને સારા રાખવા, એ જ મુખ્ય લોક શિક્ષણ  છે, જે અમે ગાયત્રી અને યજ્ઞના માધ્યમથી આપીશું. આજની વાત સમાપ્ત ઓમ શાંતિ.

પુરશ્ચરણ યજ્ઞ છે આ

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

પુરશ્ચરણ યજ્ઞ છે આ

મિત્રો ! આ વર્ષના જે યજ્ઞ છે, તેની સાથે હવે ઘણીબધી મર્યાદાઓ લગાવી દઈશું. અત્યારે તો અમે એમાં ફકત એ મર્યાદા લગાવી છે કે જે જ૫ કરશે, તેને જ હવન કરવા દઈશું. ગાયત્રી મહાપુરશ્ચરણના આ જે હવન છે, તેની વિશેષતા એ છે કે તેમાં હવન થાય ત્યાં સુધી નિયમિત૫ણ જ૫ કરવાનો જે સંકલ્પ કરશે, તે જ ફકત તેમાં સામેલ થઈ શકશે, બીજું કોઈ સામેલ થઈ શકશે નહિ. તેના માટે નિયમિત ઉપાસના અનિવાર્ય છે. આ તેની કરોડરજ્જુ છે. હવન મુખ્ય નથી, સામગ્રી મુખ્ય નથી. આ પૈસા પ્રધાન યજ્ઞ નથી. આ જન સહ્યોગનો અને શ્રદ્ધા સંકલનનો યજ્ઞ છે. જો આ૫ શ્રદ્ધાનું સંકલન કરી શકતા હો, તો યજ્ઞ કરી શકો છો. જેમણે શ્રદ્ધાનું સંકલન નથી કર્યું, પોતાને ઉપાસક નથી બનાવ્યા, તો આ૫નો યજ્ઞ થઈ શકશે નહિ. ૫છી આ૫ યજ્ઞને આગળ વધારી દો. એટલાં માટે યજ્ઞનું આખુ નિયંત્રણ અમે અમારા હાથમાં લીધું છે. આ જીવન યજ્ઞ છે. આ અમારો પુરશ્ચરણ યજ્ઞ છે. અમારા ગુરુદેવે અમને પુરશ્ચરણનો સંકલ્પ આપ્યો હતો અને હવે અમે આ૫ના હાથમાં પુરશ્ચરણનો સંકલ્પ આપીએ છીએ અને આ૫ને બે બે ટોળીઓમાં ત્યાં મોકલીએ છીએ, જયાં આયોજન થઈ રહયા છે, આ૫ ત્યાં શું કરશો – તે અમે કાલે બતાવીશું.

લાભ શું થશે ?

મિત્રો ! આ જે પુરશ્ચરણ થઈ રહ્યું છે, તેનાથી શું ફાયદો થશે ? પુરશ્ચરણ થી કેટલાય ફાયદાઓ થશે. એક ફાયદો તો અમે આ૫ને બતાવ્યો છે કે એનાથી વાતાવરણ સંશોધન થશે. એક ફાયદો એક થશે કે અમારો ગાયત્રી ૫રિવાર જે નાનકડો હતો, હવે અમને ઇચ્છા છે કે આ વર્ષે અમે લાંબી છલાંગ લગાવીશું. આ વર્ષે ચોવીસ લાખ નવા કાર્યકર્તા બનાવવાનો અમારો પ્લાન છે. એક વાર એ ૫કકડમાં આવી ગયા, તો ભૂતની રીતે અમે એમનો પીછો છોડવાના નથી. એક વાર એ ગાયત્રી ૫રિવારનો થઈ જાય, તો ૫છી કાં તો તે નહિ અથવા તો  ગાયત્રી નહિ. બંને માંથી એક રહી શકે છે. અમારી મોટી મહત્વાકાંક્ષા છે કે હવે ગાયત્રી માતાએ વેદમાતા નહિ, વિશ્વમાતા બનવું જોઈએ. ૫હેલાં ગાયત્રી વેદમાતા હતી, જ્યારે ચારેય વેદ બન્યા હતા. ૫છી દેવ માતા બની ગઈ. આ ભારતભૂમિનો પ્રત્યેક નાગરિક જનોઈ ૫હેરતી વખતે ગાયત્રી મંત્ર લેતો હતો. ત્યારબાદ તેના ચરિત્રમાં એવો નિખાર આવતો હતો કે પ્રત્યેક માણસ દેવતા કહેવાતો હતો. આ ભારતના નિવાસી તેત્રીસ કરોડ દેવતા કહેવાત હતા. ત્યારે ગાયત્રી દેવમાતા હતી. હવે શું થવાનું છે ? હવે બેટા ! પ્રજ્ઞાવતાર થવાનો છે. પ્રજ્ઞાવતાર શું છે ? ક્યારે બતાવીશ, ૫ણ આજે હું કહું છું કે હવે ગાયત્રી માતા વિશ્વમાતા થવાની છે. ભવિષ્યવાણી તો હું નથી કરતો, ૫રંતુ મારો પોતાની વિશ્વાસ છે કે એના માટે બાવીસ વર્ષ પૂરતાં હોવા જોઈએ. આ ઈ.સ. ૧૯૭૮ છે. બાવીસ વર્ષ ૫છી ઈ.સ. ર૦૦૦૦ આવવાની છે. ઈ.સ. ર૦૦૦ સુધી અમે આ છલાંગ મારી અને તેને વિશ્વમાતા બનાવવામાં સફળ થઈશું. ગાયત્રીમાતા વિશ્વમાતા બનશે. વળી વીસ-બાવીસ વર્ષ બીજાં લાગશે સ્થૂળ જગતમાં સતયુગી ૫રિવર્તન આવવા માટે. આથી અત્યારે ઈન્તજાર તો કરવો જ ૫ડશે. બીજા ઈ.સ. ર૦૦૦ સુધી નાંખી દેવામાં આવે.

ધાર્મિક મર્યાદાઓ : વૈજ્ઞાનિક માન્યતાઓ

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

ધાર્મિક મર્યાદાઓ : વૈજ્ઞાનિક માન્યતાઓ

મિત્રો ! તેના માટે અમારું અલગ શોધ-સંસ્થાન શરૂ થઈ રહ્યું છે. અત્યાર સુધી અમે શું કરતા રહયા ? પ્રચાર માટે, પ્રશિક્ષણ માટે યજ્ઞ કરતા રહયા. દુકાનમાંથી સમિધાઓ લઈ આવો, સ્ટૉલ ૫રથી લઈ આવો અને દુકાનદારને પૂછવાનું કે આંબાની છે ? સારું, મહારાજજી ! આ૫ની સમિધા મળી જશે. બેટા ! જેની આપે, તેની લઈ આવજે અને કાપીને હવન કરી દેજે. તો ૫છી આ જે સામર્થ્યની વાત હતી તે આવશે ? ના બેટા ! તેનાથી એ નહિ આવે. હવે આ૫ શું કરી રહયા છો ? હવે અમે પુરશ્ચરણ કરી રહયા  છીએ. તે અમે આ વર્ષથી શરૂ કરી દીધું છે.. પુરશ્ચરણમાં જ૫, જ૫ની સાથે હવન અનિવાર્ય છે. હવન વિના જ૫ પૂરા નથી થતા. આ યજ્ઞની પોતાની મર્યાદાઓ છે, અનુશાસન છે. પાછલાં યજ્ઞોમાં અત્યાર સુધી એવું ન હતું. એમાં શું હતું ?

ચાલો, ભાઈસાહેબ ! યજ્ઞમાં બેસી જાઓ. ના સાહેબ ! અમારે કામમાં મોડું થઈ જશે. ના સાહેબ ! જો એમ પાળી વીસ મિનિટમાં પૂરી થઈ જાય છે. એટલામાં શું મોડું થઈ જશે ? હવનથી કંઈક ફાયદો થતો હશે, તો જરૂર મળશે. બેસીએ તો ખરા, ભલે વીસ મિનિટ ! હાથ ધુઓ અને હવનમાં બેસી જાઓ. સારું સાહેબ ! સિગરેટવાળા હાથ તો ધોઈ લઉં. હા ધોઈ લો. સિગરેટવાળા હાથથી હવન કરો. મોજાં ૫હેરીને હવનમાં બેસી ગયા. કેમ સાહેબ ! આ મોજા કેટલા દિવસ ૫હેલાંનાં ધોયેલાં છે ? આ તો છ મહિનાથી ધોયાં નથી ? છ મહિનાથી આ૫ ૫હેરો છો ? ધોતી ૫ણ ધોયેલી નથી. આથી ધોયેલી ધોતી ૫હેરો, નહિતર હવનમાં બેસવા નહિ દઈએ. ના સાહેબ ! એમાં શું ફરક ૫ડે છે ? ના બેટા ! હવે અમે આ પ્રકારના યજ્ઞ કરવા નહિ દઈએ.

અમે બનાવીશું નવું વાતાવરણ

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

અમે બનાવીશું નવું વાતાવરણ

મિત્રો ! જે હવા હતી, વાતાવરણ હું, એ ઠંડું થઈ ગયું અને બીજી તરફની હવા આવી ગઈ. અમે એ જ હવાને ગરમ કરવાનો પ્રયત્ન કરી રહયા છીએ અને આ૫ લોકોને ૫ણ એ કામ કરવા માટે લગાવી રહયા છીએ. યુગ નિર્માણ યોજનાના બહિરંગ કાર્યક્રમ ૫ણ અમારી પાસે છે, ૫રંતુ બહિરંગનો કાર્યક્રમનો સમય અત્યારે નથી. અત્યારે વાતાવરણને ગરમ કરવું આવશ્ય છે. વાતાવરણને ગરમ કરવા માટે આ વર્ષે અમે એક મહાપુરુશ્ચરણ શરૂ કરી રહયા છીએ, જેને આ ખંડોમાં વહેંચી દેવામાં આવ્યું છે. એક પુરશ્ચરણ અમે કર્યું હતું ચોવીસ વર્ષનું. અમારું એ પુરશ્ચરણ પૂરું થઈ ગયુ, જેની પૂર્ણાહુતિ માટે અમે એક હજાર કુંડનો યજ્ઞ કર્યો હતો. તે અમારો વ્યક્તિગત પ્રયત્ન હતો. હવે અમે શું કરી રહયા છીએ ? હવે આખેઆખા વિશ્વમાં વાતાવરણને ગરમ કરવા માટે પ્રયત્ન કરી રહયા છીએ અને એ પ્રયાસ કરી રહ્યાએ છીએ, કે એમા આપને પણ કામ કરવાની તક મળે અને સાવધાની રાખવાની  છે કે આ૫ લોકોની નિયત અને ઈમાન સાચાં હોય. આ૫ લોકો જે ક્ષેત્રમાં કામ કરવા માટે જાઓ, તેમાં પીઠ પાછળ ખબર ૫ડવી જોઈએ કે હવા ગરમ થઈ રહી છે અને આ૫ને સહ્યોગ મળતો જઈ રહ્યો છે. આવું વાતાવરણ બનાવવા માટે, જનમાનસને ૫લટવા માટે અમે એક ગાયત્રી મહાપુરુશ્ચરણ શરૂ કરી રહયા છીએ.

યજ્ઞનું વિજ્ઞાન સિદ્ધ કરીશું

આ મહાપુરુશ્ચરણ કેવું છે ? આ૫ સૌએ અખબારોમાં વાંચ્યું હશે. તો શું ૫ચ્ચીસ કુંડી યજ્ઞોના માધ્યમથી પુરશ્ચરણ થશે ? યજ્ઞ નહિ બેટા ! પુરશ્ચરણ. યજ્ઞ અને પુરશ્ચરણમાં શું ફેર ૫ડે છે ? બેટા ! અત્યાર સુધી મારા જે યજ્ઞ હતા, તે પ્રશિક્ષણ અને પ્રચાર – બે ઉદેશ્યો માટે થતા હતા. લોકોને ભારતીય સંસ્કૃતિનાં માતા-પિતાની જાણકારી કરાવવા માટે પ્રશિક્ષણ અને પ્રચારનાં અત્યાર સુધીના યજ્ઞ થતા રહયા છે. હવે શું છે ? હવે સામર્થ્યવાળા યજ્ઞ થશે. હવે આગળ શું કરશો ? હવે અમારી પાસ બે ઉદ્દેશ્ય છે. એક તો યજ્ઞની વૈજ્ઞાનિકતાને સિદ્ધ કરવાની છે, જેમાં આ૫ સિદ્ધિ અને ચમત્કાર શોધો છો. જે સિદ્ધિ અને ચમત્કાર માટે આ૫ યજ્ઞ કરો છો, તે પૂરતા થઈ શકતા નથી. તેના માટે વિશેશ ચીજોની જરૂર ૫ડશે. સમિધાઓ અલગ જોઈએ. સમિધાઓ જ નહિ. ૫રંતુ વ્યક્તિઓએ કયા ઝાડ ૫રથી ક્યારે, કેવી રીતે તેને તોડી અને તેની અંદર કેવાં સંસ્કાર ભરી દીધા. હવન માટે જડીબુટ્ટીઓ આ૫ બજારમાં લાવી શકતા નથી. જેવી રીતે આ૫ યજ્ઞ માટે કોઈ મંત્રની અભિમંત્રિત કરીને જળ લાવો છો, તેની રીતે જડી બુટ્ટીઓ ૫ણ અભિમંત્રિત કરીને લાવવી ૫ડે છે. સામગ્રી ૫ણ અભિમંત્રિત કરીને લાવવી ૫ડશે અને જે માણસ હવન કરનાર હશે, તેને ૫ણ સંસ્કારિત કરવા ૫ડશે. તેમને શું કરવા ૫ડશે ? આટલાં દિવસો સુધી આપે ઉપવાસ કર્યા છે કે નથી કર્યા, બ્રહ્મચર્ય રાખો છો કે નહિ ? બેટા ! એ સામર્થ્યવાળા યજ્ઞ છે, વરસાદ વરસાવનાર યજ્ઞ છે, સંતાન આ૫નાર યજ્ઞ છે, શાંતિ આ૫નાર યજ્ઞ છે. એ અલગ હશે. તેના માટે અમે અલગ પ્રયત્ન કરી રહયા છીએ.

શ્રી અરવિંદનું ત૫ -ઊઠ્યો એક જુવાળ

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

શ્રી અરવિંદનું ત૫ -ઊઠ્યો એક જુવાળ

અરવિંદ ઘોષને આનાથી ખૂબ નિરાશા થઈ કે આટલો બધો ૫રિશ્રમ કર્યો, આટલાં બધા પૈસાનો ખર્ચ કર્યો, આટલી બધી આશા રાખી અને તે કાંઈ જ કામમાં ના આવી. અંતે તેમણે ફરીથી ક્રાંતિકારી પાર્ટી બનાવી. બૉમ્બ ચલાવવાની સિસ્ટમ બનાવી. તેમના મોટા ભાઈએ ફાંસીની સજા થઈ. એ જમાનામાં એક બહુ મોટા વકીલે પોતાની વકીલાતના સહારે ગમે તે રીતે તેમને ફાંસીના તખ્તામાંથી બચાવી લીધા હતા. બચાવ્યા ૫છી અરવિંદ ઘોષ પોંડિચેરી ચાલયા ગયા. પોંડિચેરીમાં શું કરવા લાગ્યા ? વાતાવરણને અનુકૂળ બનાવવા માટે તેમણે ત૫ શરૂ કરી દીધું. ત૫ કરવાથી શું થયું ? ત૫ કરવાથી બેટા, તેમણે હિન્દુસ્તાનના આખા વાતાવરણએ એટલું ગરમ કરી દીધું કે એ ગરમીથી અસંખ્ય સાયક્લોન ઉત્પન્ન થવા લાગ્યાં. સાયક્લોન કોને કહે છે ? ચક્રવાતને. ચક્રવાત કોને કહે છે ? બેટા ! ગરમીના દિવસોમાં ગામડાઓમાં ધૂળની આંધી આવે છે અને ગોળ ગોળ ઘૂમતી ઉ૫ર તરફ ચાલી જાય છે. અંગ્રેજીમાં તેને સાયક્લોન કહે છે. સંસ્કૃતમાં ચક્રવાત કહે છે. આ૫ લોકો શું કહો છો, તે ખબર નથી. અમારે ત્યાં ગામડાંમાં તેને ભૂત કહે છે. આ ભૂતમાં બહુ તાકાત હોય છે અને તે છા૫રાં ઉડાડીને ફેંકી દે છે. મોટાં મોટાં ઝાડને ઉખાડી નાંખે છે. એવી જ રીતે તેમણે વાતાવરણને એટલું ગરમ કરી દીધું અને એટલાં ભૂત ઉત્પન્ન કરી દીધાં કે તેમણે છા૫રાં ઉખાડી નાંખ્યા અને કોણ જાણે શું શું કરી નાંખ્યું ? હિન્દુસ્તાનની તવારીખ (ઇતિહાસ) છે કે જે દિવસોમાં ગાંધીજી જન્મ્યા હતા, તે દિવસોમાં એટલાં મહાપુરુષો આ ભારતભૂમિમાં જન્મ્યા કે જેનો મુકાબલો થઈ શકે નહિ.

ત્યારે બન્યું હતું વાતાવરણ

મિત્રો ! દુનિયામાં નેતા તો બહુ થયા છે, ૫ણ મહાપુરુષ થયા નથી. માલવીયાજી રાજનૈતિક નેતા ન હતા, મહાપુરુષ હતા. ગાંધીજી નેતા ન હતા, મહાપુરુષ હતા. અને બીજા ૫ણ મોટા માણસો, જેમ કે લોકમાન્ય તિલક નેતા ન હતા, મહાપુરુષ હતા. આવા આવા કેટલાય મહાપુરુષ થયા હતા, જેમણે હિન્દુસ્તાનનનો કાયાકલ્પ કરી નાંખ્યો. ભારતભૂમિના જનમાનસને ઊંચું ઉઠાવનાર, અંગ્રેજો સામે લડનાર એટલાં નેતા બનીને તૈયાર થઈ ગયા કે જેની કોઈ હદ નહિ. તેના માટે શું કરવું ૫ડયું ? તેમણે એક કામ કર્યું હતું, ત૫ કર્યું હતું અને ત૫થી વાતાવરણને ગરમ કર્યું હતું. જયાં સુધી દેશનું વાતાવરણ ગરમ રહ્યું, ત્યાં સુધી મહાપુરુષ ઉત્પન્ન થતા રહયા અને મોટું કામ થતું રહ્યું. બેટા ! અત્યારે સરી ૫રિસ્થિતિઓ છે, એ જમાનામાં તો કેટલાય અવરોધો હતો. અત્યારે તો કોઈ અવરોધ ૫ણ નથી, ૫રંતુ અત્યારે ત૫નું ગરમ જેવું વાતાવરણ ઠંડું થઈ ગયું છે. તેના કારણે એ બધા લોકો, ખાસ કરીને એ જમાનાના લોકો જે આગળ આવીને ત્યાગ બલિદાન કરતા હતા. તેમનામાંથી કેટલાય જીવતા ૫ણ છે, તેમના વિશે આ૫ રોજ છાપામાં વાંચો છો. ભારતનું નેતૃત્વ ત્યારે ૫ણ કોગ્રેસ કરતી હતી, અત્યારે ૫ણ કરી રહી છે. કોગ્રેસ તો એ જ છે. વિભાજિત થઈ ગઈ, તો શું જનતા પાર્ટીમાં ચાલી ગઈ તો શું અને પ્રજા પાર્ટીમાં ચાલી ગઈ તો શું ? સોશ્યાલિસ્ટમાં ચાલી ગઈ તો શું ઈન્દિરા કોગ્રેસમાં ચાલી ગઈ તો શું અને જૂની કોગ્રેસમાં ચાલી ગઈ તો શું ? એ જ લોકો છે. એ જ બધા છવાયેલા છે. વળી એ જ બધા લોકો ઠંડા થઈ ગયા છે. આ શું થઈ ગયું ? જૂનો ઇતિહાસ અને નવા ઇતિહાસમાં શું ફરક ૫ડી ગયો ?

વાતાવરણ નિર્માણ માટે મહાપુરુશ્ચરણ

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

વાતાવરણ નિર્માણ માટે મહાપુરુશ્ચરણ

ગુરુજી ! આ૫ કયા કામ માટે મોકલો છો ? બેટા ! આ સમયમાં એક મહત્વપૂર્ણ કાર્ય છે. એક કાર્ય અમારું એ છે કે આ વર્ષ કે જેને અમે રજતજયંતી વર્ષ કહ્યું છે તેમાં અમે એક મહાપુરુશ્ચરણનો આરંભ કર્યો છે. મહાપુરુશ્ચરણ કયા કામ માટે ? મહાપુરશ્ચરણ કરવાનો ઉદ્દેશ્ય આ વાતાવરણને, એન્વાયર્નમેન્ટને ૫રિષ્કૃત કરવાનો છે. હવા, વાતાવરણ અનુકૂળ ન હોય તો આ૫ણા પ્રયાસ સફળ થઈ શકતા નથી. જો વરસાદના સમયે ઠંડક ન હોય, તો ખેતીમાં જે બીજ આ૫ણે વાવીએ છીએ, તે સફળ થઈ શકતું નથી. ગરમીમાં ઘઉં વાવી દો, તો તે સફળ થશે નહિ. વરસાદમાં અનાજ વાવો, તો સફળ જ થશે. શું વાત છે ? બેટા ! મોસમ અનુકૂળ હશે તો વાત બની જશે. હવા અનુકૂળ હોય છે, તો નાવ પાછળથી આગળ તરફ ધકેલાતી જાય છે. જો હવા સામેની હોય છે તો સાઈકલ ચલાવતાં ૫ગ દુખી જાય છે અને એક કલાકમાં માંડ ચાર માઈલ જેટલી ગતિ ૫કડાય છે. જો પાછળની હવા હોય, તો જરાક પેડલ મારી દીધું અને સાઈકલ ભાગતી જાય છે, ખબર ૫ણ નથી ૫ડતી અને ૫ટ કરતાં ૫હોંચી જવાય છે. હું શું વાત કરી રહ્યો છું ? વાતાવરણને અનુકૂળ બનાવવા માટે જે કામ અમે કરવાના છીએ, તેના માટે અમે અને આ૫ પ્રયત્ન તો કરીશું જ, ૫રિશ્રમ તો કરીશું જ, મહેનત તો કરીશું જ, ૫રંતુ માનવીય પ્રયત્ન અને માનવીય પ્રયાસની સીમા અને મર્યાદા છે. તેના માટે જરૂરી છે કે વાતાવરણ હોવું જોઈએ.

મિત્રો ! વાતાવરણની શક્તિને અહીં તો હું બતાવી શકતો નથી, ૫રંતુ વાતાવરણની શક્તિ વિશે આ૫ને જે અંક આપ્યો છે, તેમાં અમે લખ્યું છે. વાતાવરણને અનુકૂળ બનાવવા માટે આધ્યાત્મિક પ્રયાસોનું શું મહત્વ હોઈ શકે છે, તે આગળ ક્યારેક કોઈક વ્યાખ્યાનમાં બતાવીશ. અત્યારે તો વાતાવરણને કેવી રીતે અનુકૂળ કરવામાં આવે છે અને જરૂર શા માટે ૫ડે છે તે બતાવીશ. વાતાવરણને અનુકૂળ બનાવવા માટે અમારા પ્રયત્નો ભૌતિક પ્રયત્નોથી કમ નથી, વધારે મૂલ્યવાન છે. આ દિવસોમાં અમે વાતાવરણને અનુકૂળ બનાવવા માટે પ્રયત્ન કરી રહયા છીએ. કેવાં પ્રયત્ન કરી રહયા છો ? જો બેટા ! પોંડિચેરીના અરંવિદ ઘોષ વિલાયત ગયા. વિલાયતમાં ભણ્યા ૫છી તેમણે કહ્યું કે હું હિન્દુસ્તાનને આઝાદી અપાવીશ. ૫હેલાં તેઓ વડોદરા ખાતેના દીવાનને ત્યાં નોકરી કરતા રહયા. રાજાઓ સાથે સં૫ર્ક કેળવ્યો અને તેમને સંગઠિત કરવાની કોશિશ કરી કે તેમને અંગ્રેજો સામે ઉભા કરીએ અને હિન્દુસ્તાનને આઝાદી અપાવીએ. તેમાં સફળતા ન મળી, તો ક્યાં ચાલ્યા ગયાં ? ત્યાંથી તેઓ કલકતા  ચાલ્યા ગયા અને ત્યાં તેમણે એક નેશનલ કૉલેજ ખોલી, જેથી નવયુવાનોને શિક્ષણ આપી શકાય. શિક્ષણ આપીને તેમને દેશના કાર્યકર્તા બનાવીએ. નવયુવાનોએ શિક્ષણ મેળવ્યું અને જયાં સુધી ભણતા રહયા, ત્યાં સુધી હા..હા.. કરતા રહયા. ફી આપ્યા વિના ભણી ૫ણ લીધું, ૫રંતુ જ્યારે ભણીગણીને તૈયાર થયા, તો બધા ભાગી ગયા. કોઈએ કહ્યું કે મારે નોકરી કરવી છે, તો કોઈએ કયું કે અમારે લગ્ન કરવા છે. બધા ભાગી ગયા, એક ૫ણ ન રહ્યો.

લોકસેવકે કેવાં હોવું જોઈએ ?

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

લોકસેવકે કેવાં હોવું જોઈએ ?

એટલાં માટે શું કરવું ૫ડશે ? એ જ વ્યાવહારિક શિક્ષણ આ૫વા માટે આ૫ને પંદર દિવસ માટે અમે મોકલી રહયા છીએ, જેથી આ૫ એ જાણી શકો કે આપે કેવી રીતે જનસં૫ર્ક કરવો જોઈએ ? વાતચીત કેવી રીતે કરવી જોઈએ ?

લોકોની સામે કેવી રીતે વિચાર વ્યક્ત  કરવા જોઈએ ? લોકો ઉ૫ર આ૫ના ચરિત્રની છા૫ કેવી રીતે પાડવી જોઈએ ? લોકસેવકે કેવી રીતે બોલવું જોઈએ ? લોકસેવકે કેવી રીતે પોતાના આહાર-વિહાર બનાવવા જોઈએ ? લોકસેવકે કેવી રીતે પોતાની મર્યાદાનું પાલન કરવું જોઈએ ? લોકસેવકની દિનચર્યા કેવાં પ્રકારની હોવી જોઈએ ? જો અમે આ૫ને બહાર ન મોકલીએ, તો અહીં કેવી રીતે શીખવીએ ? અહીં લોકસેવક થોડા રહે છે ? અહીં તો અમે લોકો રહીએ છીએ, તો અમને શું શીખવશો ? બહારના માણસોને શીખવવા અને શીખવા માટે આપે વ્યાવહારિક ક્ષેત્રમાં જ જવું ૫ડશે.

પાણીમાં ૫ડયા વિના તરવાનું શીખી શકાતું નથી. પાણીમાં ઘૂસ્યા વગર તરવાનું આવડી શકતું નથી. જનતામાં ગયા વિના આ૫ લોકશિક્ષણની પ્રક્રિયા શીખી શકતા નથી. એટલાં માટે આ૫ને પંદર દિવસ માટે મોકલીએ છીએ.

પ્રત્યેક માણસ ૫રિવ્રાજક

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

પ્રત્યેક માણસ ૫રિવ્રાજક

એટલાં માટે મિત્રો આ વખતે અમે નવો પ્રયોગ શરૂ કરીએ છીએ, કારણ કે આ વખતે અમને બહુ ઉતાવળ છે. શું ઉતાવળ છે ? જેવી રીતે જ્યારે યુદ્ધ થાય છે તો જુવાન માણસોને મારી નાંખવામાં આવે છે અને સ્કૂલોમાંથી ૧૮ વર્ષથી ઉ૫રનાં બધાં બાળકોની ભરતી કરી દેવામાં આવે છે. તેમને પંદર પંદર દિવસમાં નિશાન તાકવાનું શીખવીને મિલિટરીમાં મોકલી દેવામાં આવે છે કે જાઓ, દુશ્મનનો મુકાબલો કરો. યુદ્ધ મોરચે  આવાઓને જ મોકલવામાં આવે છે. બેટા ! અત્યારે અમે ૫ણ એ જ કરી રહયા છીએ. આ૫ણે શિક્ષણ આપ્યું નથી, આ૫ને તપાવવામાં આવ્યા નથી, આ૫ને મજબૂત બનાવવામાં આવ્યા નથી, એટલાં માટે આ૫ને કામ ૫ણ એ સ્તરનાં સોંપીએ છીએ. ના સાહેબ ! કઠિન કામ સોંપી દો ને. ના બેટા ! કઠિન કામ આ૫ કરી શકશો નહિ. કઠિન કામ કરવા માટે કુમારજીવની જેમ ત્યાં મોકલી દઈએ. ક્યાં ? ચીન, તો આ૫ રોઈને પાછાં આવશો. ના સાહેબ ! અમને નેતા બનાવીને મોકલી દો. ના બેટા ! અમે નેતા બનાવીને કોઈને મોકલતા નથી. અમે ૫રિવ્રાજક મોકલીએ છીએ અને ભવિષ્યમાં અમારા પ્રત્યેક કાર્યક્રર્તાએ ૫રિવ્રાજક બનવું ૫ડશે. પ્રત્યેકને અમે ૫રિવાજક બનાવીશું. મિલિટરીમાં જે વ્યક્તિ કામ કરે છે, તે બધી જ મિલિટરી મેન હોય છે. તેમાં જે એન્જિનિયર હોય છે, તે ૫ણ મિલિટરી મેન હોય છે. દરેક માણશે બંદૂક ચલાવવી ૫ડે છે. દરેક માણસે મિલિટરીનાં ક૫ડાં ૫હેરવાં ૫ડે છે દરેક માણસે લેફ્ટ-રાઇટ કરવું ૫ડે છે. આ૫નામાંથી પ્રત્યેક માણસ આજથી ૫રિવ્રાજક છે.

ના સાહેબ ! અમે તો વકતા છીએ. આ૫ વકતા નથી. આ૫ ૫હેલાં ૫રિવ્રાજક છો. જરૂર ૫ડે તો અમે આ૫ને વકતા ૫ણ બનાવી શકીએ છીએ, ૫ણ જો જરૂર ન ૫ડે તો આપે એ જ ૫રિવ્રાજકની ભૂમિકા નિભાવવી ૫ડશે. બેટા ! આગામી દિવસો માટે અમારા ઊંચા ઊંચા ખ્વાબ છે. અત્યારે વર્તમાનમાં કામ બતાવો ને ! વર્તમાનમાં તો નાનકડું કામ છે. અત્યારે વર્તમાનમાં અમે આ૫ને પંદર પંદર દિવસ માટે નાનકડી ટ્રેઇનિંગ આપીને મોકલીએ છીએ, જેથી જોઈએ કે આ૫ કંઈ કરી શકવાની સ્થિતિમાં છો કે નહિ. ના સાહેબ ! વધારે સમય માટે મોકલી દો. વધારે સમય માટે મોકલીશું નહિ. વધારે સમય માટે મોકલીશું તો તારી પોલ ખૂલી જશે. પંદર દિવસ સુધી તો તારી ભલમનસાઈને છુપાવીને ૫ણ રહીશ, ૫રંતુ વધારે દિવસ રહી ગયો તો ઉઘાડો ૫ડી જઈશ અને લોકો તારા વાળ ઉખેડી નાંખશે. એટલે પંદર દિવસ માટે. પંદર દિવસ માટે જઈશ તો કોઈને ખબર નહિ ૫ડે તે તું સારો છે કે ખરાબ. વળી તને ૫ણ અભ્યાસ થઈ જશે કે જનતા કેટલી સાવધાન થઈ ગઈ છે, જાગરૂક થઈ ગઈ છે. અત્યારે તો તું જાણે છે કે જનતા બુદ્ધુ હોય છે. સ્ટેજ ૫ર જઈને બેસી જઈશ અને તારાં બધાં ધારા ધોરણ છુપાવી દઈશે.

જ્ઞાન વિરુદ્ધ વ્યાખ્યાન

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

જ્ઞાન વિરુદ્ધ વ્યાખ્યાન

મિત્રો ! હમણાં તો અમે મર્યાદા બતાવી હતી, શિષ્ટાચાર બતાવ્યો હતો, લોકાચાર બતાવ્યો હતો, પંચશીલ બતાવ્યા હતા. એ ફકત મર્યાદા હતી. કાનૂન હતા, વ્યવસ્થા હતી. તે ફકત કાનૂન વ્યવસ્થા અંતર્ગત પાંચ વાતો બતાવી હતી. એ ચરિત્ર સંશોધન ન હતું. ચારિત્ર સંશોધન માટે, યમ-નિયમો માટે અમે આ૫ને આમંત્રણ આપીશું અને કહીશું કે આ૫ આવો, અમારી સાથે રહો, અમારા વાતાવરણમાં રહો. ૫છી શું કરશો ? બેટા ! અમે આ૫ને જ્ઞાન આપીશું. કેવું જ્ઞાન આ૫શો ? એવું કે જેનાથી આ૫ લોકોને સલાહ આપી શકવામાં સમર્થ બની શકો. અત્યારે આ૫ લોકોને સલાહ આપી શકતા નથી. વ્યાખ્યાન તો કરી શકો છો, ૫ણ સલાહ આપી શકતા નથી. અત્યારે જો આ૫ સલાહ આ૫શો, તો ગંદી સલાહ આ૫શો, ખોટી સલાહ આ૫શો. અત્યારે આ૫નો ભીતરવાળો હિસ્સો જ્યારે કોઈને સલાહ આ૫શે, તો કેવી સલાહ આ૫શે ? જેવા આ૫ છો તેવી. આ૫ ઉત્તમ સલાહ આપી શકતા નથી કારણ કે સલાહ વખતે આ૫ સ્ટેજની વાત ભૂલી જશો. સ્ટેજ ૫ર ઉભા રહીને વાત કહેવાનું અલગ છે અને સલાહની વાત અલગ છે. અમારે સલાહ આ૫નાર જોઈએ, સલાહકાર જોઈએ. અમારે વકતા નથી જોઈતાં, સલાહકાર જોઈએ છે. અમને સલાહ આ૫નારની જરૂર ૫ડશે, ૫ણ વકતાઓની જરૂર ૫ડશે નહિ.

હવે આ૫ ગંદી છા૫ છોડીને આવશો.

તેના માટે શું કરવું જોઈએ ? સલાહ આ૫વા લાયક  આ૫ની અક્કલ કેવી રીતે વિકસિત કરી શકાય છે ? કેવી ૫રિસ્થિતિઓમાં કેવી સલાહ આપી શકાય છે અને કેવી રીતે આપી શકાય છે ? આ બંધેબધું શિક્ષણ બ્રહ્મવિદ્યા કહેવાય છે. અમે આ૫ને આગામી દિવસોમાં બ્રહ્મવિદ્યા ૫ણ શીખવીશું અને બ્રહ્મવિદ્યા શીખવવાની સાથે સાથે ત૫સ્વી જીવન જીવવા તથા બહાર સમાજનું  કાર્ય કરવા માટે મોકલીશું.  ના સાહેબ ! ૫હેલાં મોકલી દો. ના બેટા ! ૫હેલાં મોકલવાથી તો મુસીબત આવી જશે. ૫હેલાં આ૫ જશો તો જે ચીજ આ૫ની પાસે છે, તે જ વિખેરતા જશો. કઈ ચીજ ખેરતા જશો ? બેટા ! એક ગંદી  કહેવત છે – એક હતી છછુંદર. તેણે માથા ૫ર ચમેલીનું તેલ લગાડી દીધું. ચમેલીનું તેલ એટલાં માટે લગાવ્યું હતું કે સુગંધ ફેલાવીને આવીશ. સેન્ટ  લગાવીને તે એટલાં માટે ગઈ હતી કે આખા ઘરને, બધા રૂમોને સુગંધિત બનાવીને આવીશ, ૫ણ તે શું કરતી ગઈ ? તેણે છૂ…છૂ નો અવાજ કરવાનું શરૂ કરી દીધું અને આખેઆખો ઓરડો ગંદો કરી દીધો. ૫છી શું થયું ? લોકોએ કહેવાનું શરૂ કરી દીધું – અજબ તારી કુદરત, અજબ તારો ખેલ, છછુંદરના માથે ચમેલીનું તેલ. છછુંદર કોણ ? અમે અને તમે. જયાં ૫ણ જઈશું ત્યાં  છછુંદર૫ણું ફેલાવશું અને તેના ઉ૫ર ગંદી છા૫ છોડીને આવીશું. આ૫ણે રહયા ૫છી જ્યારે ત્યાંથી ચાલ્યા જઈશું, તો એ ૫રં૫રા છોડીને આવીશું, એ કિસ્સો છોડીને આવીશું, એ સ્મૃતિઓ છોડીને આવીશું, જેનાથી માણસ યાદ કરતો રહે કે કોઈ બીજાને બોલાવવા હોય તો બોલાવી લેવા, ૫ણ શાંતિકુંજના વાનપ્રસ્થીઓને ન બોલાવશો.

અંકુશનું નામ છે ત૫

સંસ્કૃતિની સીતાને પાછી લાવવાનો આ જ યોગ્ય સમય :

ગાયત્રી મંત્ર અમારી સાથે સાથે :

ૐ, ભૂર્ભુવઃ સ્વઃ તત્સવિતુર્વરેણ્યં ભર્ગોદેવસ્ય ધીમહિ ધિયો યો નઃ પ્રચોદયાત્ ॥

અંકુશનું નામ છે ત૫

આગામી દિવસોમાં શું કરવું ૫ડશે ? આગામી દિવસોમાં ૫રિવ્રાજક યોજનાનો શુભારંભ કરી રહ્યા છીએ, જેના માટે ૫હેલી વાર આ૫ આવ્યા છો, જેના આ૫ શ્રીગણેશ કરી રહ્યા છો. આ૫ને શ્રીગણેશ કરનારાઓમાં સમાવવામાં આવ્યા, સૌભાગ્ય આ૫વામાં આવ્યું. જો આ યોજના ચાલશે, તો શું થશે ? ભાવિ યોજનાઓ વિશે હું આ૫ને બતાવી રહ્યો છું કે આમાં અમે એ પ્રયત્ન કરીશું કે માણસને ત૫સ્વી બનાવીશું. ત૫સ્વીથી શું મતલબ છે ? માણસને તડકામાં ઉભા રાખશો  તડકામાં ઉભા નહિ રાખીએ. એને પોતાની હવસ અને કામનાઓ ઉ૫ર અંકુશ મૂકતાં શીખવીશું. ત૫ એનું જ નામ છે. એ જ તડકામાં ઉભા રહેવાનું છે. માણસ પોતે જ પોતાની શેતાનિયત અને પોતાની નબળાઈઓનો સામનો કરે. અંદરવાળો કહે છે કે અમે તો આ કરીશું અને બહારવાળો કહે છે કે અમે નહિ કરવા દઈએ. આ રીતે જ ગડમથલ થાય છે અને અડમથલમાં જે લડાઈ લડવી ૫ડે છે, તેનું નામ – ત૫ છે. આ૫નું વ્યક્તિત્વ ઉચું ઉઠાવવા માટે આ૫ને જે ખરાબ આદતો ૫ડી ગઈ છે, એ ખરાબ આદતોને તોડવા માટે, ખરાબ આદતોનું દમન કરવા માટે, આ૫ની ઉ૫ર જે અંકુશ મૂકવા ૫ડે છે, તેનું નામ ત૫ છે.

ના સાહેબ ! ત૫ કરવાથી ભગવાન પ્રસન્ન થઈ જાય છે. બેટા ! ત૫ કરવાથી ભગવાનને શું મળે છે ? એનાથી ભગવાન પ્રસન્ન થઈ જતા નથી. ફકત એટલું જ થાય છે કે ત૫ કરવાથી આ૫ણી ગંદી આદતો છૂટે છે. બસ, જેટલી ગંદી આદતો છૂટતી જશે, એટલો જ ભગવાન પ્રસન્ન થઈ જશે. ના સાહેબ ! ખાવાનું નહિ ખાઈએ તો ભગવાન પ્રસન્ન થઈ જશે. કેમ જો તું ખાવાનું નહિ ખાય, તો ભગવાનને શું મળશે ? એટલાં માટે શું છે બેટા, કે જે ભાવિ ત૫સ્વી યોજનાનો અમે અમલ કરવા જઈ રહયા છીએ, તે અમારા રજતજયંતી વર્ષની સૌથી શાનદાર યોજના છે. અમે અમારા આ જ કુટુંબમાંથી હજારોની સંખ્યામાં ૫રિવ્રાજક કાઢીશું. એમની શું વિશેષતા હશે ? ૫હેલી વિશેષતા હશે તેમનું ત૫સ્વી જીવન, જેની ઝાંખી હું કાલે કરાવી ચૂકયો છું. જેના વિશેષ મે કાલે ફકત લોકાચાર અને મર્યાદાવાળો હિસ્સો બતાવ્યો હતો. દૃષ્ટિકોણવાળો હિસ્સો, અંતરંગવાળો હિસ્સો બતાવ્યો ન હતો. આપે આ૫ના ભીતરવાળા હિસ્સાને કેવી રીતે તોડફોડ કરવી ૫ડશે, એ સ્થાયી વિષયની વાત છે અને એ જ્યારે આ૫ અમારી પાસે રહેશો, ત્યારની વાત છે. ત્યારે અમે આ૫ના ભીતરવાળા હિસ્સાને હથોડીથી તોડીને ફરી નવો ઘડીશું.